مشاوران اقتصادی چین خواستار افزایش سهم مصرف خانوار به ۵۰ درصد تولید ناخالص داخلی در برنامه پنج‌ساله آینده شدند تا اقتصاد کمتر وابسته به صادرات و سرمایه‌گذاری باشد.
با افزایش نگرانی‌ها از تأثیر منفی تنش‌های تجاری و روند کاهش قیمت‌ها، مشاوران دولت چین خواستار تمرکز ویژه بر تقویت مصرف خانوارها به عنوان محور اصلی رشد اقتصادی در برنامه پنج‌ساله آتی این کشور شده‌اند. هدف این است که سهم مصرف خانوار از تولید ناخالص داخلی به مرز ۵۰ درصد برسد و اقتصاد چین کمتر به سرمایه‌گذاری‌های مبتنی بر بدهی و صادرات وابسته باشد.
ضرورت تغییر رویکرد اقتصادی چین
اقتصاد چین طی چند دهه گذشته به شدت بر سرمایه‌گذاری‌های دولتی و صادرات متکی بوده است. این مدل رشد باعث توسعه سریع شده، اما چین را در برابر تغییرات جهانی و فشارهای تجاری آسیب‌پذیر کرده است. در نتیجه، مشاوران اقتصادی دولت با تأکید بر لزوم تغییر ساختار اقتصاد، خواستار افزایش سهم مصرف خانوار و تبدیل آن به محرک اصلی رشد شده‌اند.
در حال حاضر سهم مصرف خانوارها از تولید ناخالص داخلی حدود ۴۰ درصد است که نسبت به میانگین ۵۴ درصد کشورهای توسعه یافته OECD کمتر است. کارشناسان معتقدند که افزایش این سهم می‌تواند اقتصاد چین را مقاوم‌تر و متعادل‌تر کند.
فرصت برنامه پنج‌ساله پانزدهم برای تحول اقتصادی
چین در حال تهیه برنامه پنج‌ساله پانزدهم است که سیاست‌های کلان اقتصادی و اجتماعی این کشور را تا سال ۲۰۳۰ تعیین می‌کند. این برنامه به دنبال تمرکز بر افزایش مصرف خانوار است، هرچند که احتمالاً اهداف کمی دقیق و الزام‌آور را تعیین نخواهد کرد.
از جمله پیشنهادهای مطرح شده در این برنامه، می‌توان به بهبود خدمات رفاهی، اصلاح نظام ثبت داخلی (هوکو) برای کاهش نابرابری‌های شهری و روستایی و اعمال تغییرات مالیاتی به نفع اقشار کم‌درآمد اشاره کرد. این اقدامات با هدف افزایش قدرت خرید خانوارها و تقویت مصرف داخلی تدوین شده‌اند.
چالش‌ها و موانع افزایش سهم مصرف خانوار
تحول در سهم مصرف خانوار با موانع و چالش‌های اقتصادی و ساختاری زیادی مواجه است. نخستین چالش انتقال منابع مالی و قدرت خرید از بخش‌های دولتی و صنعتی به خانوارهاست که ممکن است رشد کوتاه‌مدت اقتصاد را کند کند.
علاوه بر این، ظرفیت مازاد تولید، کاهش قیمت‌ها در صنایع مختلف، و فشارهای ناشی از اشتغال و درآمد پایین خانوارها، شرایط را برای افزایش مصرف سخت‌تر کرده است. تجربه کشورهای دیگر از جمله ژاپن نشان داده که چنین تغییراتی به زمان و اصلاحات گسترده نیاز دارد.
مزایای تمرکز بر مصرف خانوار برای اقتصاد چین
افزایش سهم مصرف خانوار در اقتصاد چین می‌تواند باعث کاهش وابستگی به صادرات و سرمایه‌گذاری شود و اقتصاد را در برابر شوک‌های جهانی مقاوم‌تر سازد. این تحول همچنین می‌تواند بخش خدمات را تقویت کرده، اشتغالزایی را افزایش دهد و رشد درآمد خانوارها را تسریع کند.
با افزایش مصرف داخلی، چین می‌تواند به سمت توسعه پایدارتر و متوازن‌تر حرکت کند و وابستگی خود به بازارهای خارجی را کاهش دهد.
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
با وجود چالش‌های موجود، مشاوران اقتصادی معتقدند که برنامه پنج‌ساله پانزدهم فرصت مناسبی برای تحول ساختاری در اقتصاد چین است. تحقق این اهداف نیازمند اصلاحات اساسی در سیاست‌های رفاهی، مالیاتی و کاهش نابرابری‌هاست.
اگر دولت چین بتواند این اصلاحات را به صورت مؤثر اجرا کند، اقتصاد این کشور به سمت مدل پایدارتر و مصرف‌محورتر حرکت خواهد کرد که می‌تواند زمینه‌ساز رشد اقتصادی پایدار در دهه‌های آینده باشد.
