ترامپ و پوتین پس از پایان جنگ اوکراین خواهان احیای روابط تجاری آمریکا و روسیه هستند، اما تحریم‌ها و تغییرات اقتصادی روسیه مسیر همکاری‌ها را دشوار کرده است.
پس از بیش از سه سال درگیری در اوکراین، دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین ابراز تمایل کرده‌اند تا پس از پایان جنگ، همکاری‌های تجاری میان آمریکا و روسیه را از سر بگیرند. با این حال، تغییرات عمیق در فضای کسب‌وکار روسیه و تحریم‌های گسترده غربی‌ها، این روند را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است.
خروج گسترده شرکت‌های خارجی از روسیه پس از آغاز جنگ
از زمان آغاز جنگ در فوریه ۲۰۲۲، بسیاری از شرکت‌های بزرگ خارجی، به ویژه شرکت‌های آمریکایی مانند کوکاکولا، نایک، استارباکس، اکسون‌موبیل و فورد، بازار روسیه را ترک کردند. این خروج گسترده، تأثیر چشمگیری بر اقتصاد روسیه گذاشت و فضای کسب‌وکار را متحول ساخت. این شرکت‌ها که سال‌ها در بازار روسیه سرمایه‌گذاری کرده بودند، به دلیل تحریم‌ها و فشارهای سیاسی، ناچار به توقف فعالیت‌ها یا فروش دارایی‌های خود شدند.
تمایل ترامپ و پوتین برای احیای روابط تجاری
با گذشت بیش از سه سال، دونالد ترامپ ضمن ابراز امیدواری نسبت به پایان جنگ، پیشنهاد داده است که پس از پایان درگیری‌ها، روابط تجاری آمریکا و روسیه می‌تواند به حالت سابق بازگردد. ولادیمیر پوتین نیز ضمن تأکید بر امکان بازگشت شرکت‌های خارجی تحت شرایط خاص، تمایل خود را به افزایش همکاری‌ها اعلام کرده است. ترامپ در بیانیه‌ای پس از تماس تلفنی با پوتین گفت: «روسیه پس از پایان این فاجعه بزرگ، به دنبال تجارت گسترده با ایالات متحده است و من با این موضوع موافقم.»
تغییر لحن و واقعیت‌های موجود
با این حال، پس از حملات گسترده پهپادی و موشکی به شهر کیف، ترامپ لحن خود را تغییر داد و پوتین را به «دیوانگی کامل» متهم کرد و تهدید به اعمال تحریم‌های جدید نمود. همچنین، اظهارات اخیر پوتین درباره هشدار به شرکت‌های غربی برای بازنگرداندن دارایی‌های قبلی خود، نشان‌دهنده شرایط پیچیده و ناامن برای کسب‌وکارها در روسیه است. این واقعیت‌ها یادآور می‌شوند که بازگشت شرکت‌های خارجی به روسیه هیچ‌گاه آسان نخواهد بود.
تغییرات ساختاری در فضای کسب‌وکار روسیه
فضای کسب‌وکار روسیه از زمان آغاز جنگ به شدت تغییر کرده است. قوانین جدید، شرکت‌های خارجی را در شرایطی قرار داده که سرمایه‌گذاری مجدد در این بازار را بسیار پرریسک می‌سازد. روسیه کشورهایی که از اوکراین حمایت می‌کنند را «دولت‌های نامطلوب» می‌نامد و محدودیت‌های شدیدی بر فعالیت شرکت‌های خارجی اعمال کرده است. این محدودیت‌ها شامل ممنوعیت یا محدودیت برداشت سرمایه و تجهیزات و امکان تصاحب شرکت‌ها توسط دولت است.
تصاحب شرکت‌ها و دارایی‌ها توسط دولت روسیه
شرکت‌هایی که روسیه را ترک کرده‌اند، مجبور شدند دارایی‌های خود را با قیمت‌های بسیار پایین بفروشند یا آن‌ها را به کلی کنار بگذارند. گروه‌های نزدیک به کرملین این دارایی‌ها را با قیمت‌های نازل خریداری کردند. همچنین، فرمان‌های ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۳ باعث شدند دولت کنترل شرکت‌هایی چون فورتوم (فنلاند)، یونیپرو (آلمان)، دانونه (فرانسه) و کارلسبرگ (دانمارک) را در دست بگیرد.
چشم‌انداز بازگشت شرکت‌ها: واقعیت یا رویا؟
حتی اگر روزی تحریم‌های غربی برداشته شود و آمریکا از لیست «دولت‌های نامطلوب» خارج گردد، خسارت‌های وارده بر سرمایه‌گذاران خارجی به سختی قابل جبران خواهد بود. تاکنون هیچ شرکت بزرگی اعلام نکرده که قصد بازگشت به بازار روسیه را دارد. کارشناسان معتقدند صحبت‌های سیاسی در این زمینه بیشتر در سطح گفتمان و امیدواری باقی مانده و واقعیت‌های اقتصادی و سیاسی مانع اصلی بازگشت سرمایه‌گذاران است.
کریس ویفر، مدیرعامل شرکت مشاوره Macro-Advisory Ltd، در این باره گفته است: «تمام این مباحث بیشتر جنبه سیاسی دارند و نشانه‌ای از بازگشت عملی شرکت‌ها وجود ندارد.»
نتیجه‌گیری: مسیر پر چالش احیای روابط تجاری
با توجه به پیچیدگی‌های سیاسی، تحریم‌های گسترده بین‌المللی و تغییرات ساختاری در بازار روسیه، بازگشت روابط تجاری آمریکا و روسیه به سطح قبل از جنگ، فرآیندی طولانی، پرریسک و پرچالش خواهد بود. برای تحقق این هدف نیازمند تغییرات بنیادین در سیاست‌های داخلی روسیه و همچنین کاهش تنش‌های سیاسی در سطح بین‌المللی است.
