در روزهای اخیر، بازار جهانی نفت با شوکی کم‌سابقه مواجه شده است. قیمت نفت برنت، به‌عنوان شاخص جهانی، طی تنها دو روز ۱۳ درصد کاهش یافت و به حدود ۶۶ دلار در هر بشکه رسید. این سقوط ناگهانی، نتیجه‌ی همزمان دو عامل مهم بود: تعرفه‌های جدید دونالد ترامپ و افزایش غیرمنتظره تولید از سوی گروه اوپک پلاس.
این تحولات نه‌تنها باعث نوسانات لحظه‌ای در بازار شدند، بلکه به‌نظر می‌رسد زمینه‌ساز بازتعریف موازنه قدرت در بازار انرژی جهانی شده‌اند.
تعرفه‌های آمریکا و استراتژی پرریسک اوپک پلاس
تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا برای اعمال تعرفه‌های جدید، تأثیر زیادی بر هزینه‌های تولید و فضای روانی بازار گذاشت. همزمان، عربستان سعودی نیز با افزایش بیش از پیش‌بینی تولید، بازار را غافلگیر کرد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که این تصمیم عربستان، اقدامی عمدی برای تنبیه کشورهای عضو اوپک پلاس مانند عراق و قزاقستان بوده که در ماه‌های اخیر به سهمیه‌های تولیدی خود پایبند نبودند.
گزارش‌ها همچنین از گفت‌وگوهایی میان مقامات واشنگتن و ریاض در روزهای منتهی به این اعلامیه حکایت دارند، که احتمال هماهنگی پشت‌پرده این اقدامات را تقویت می‌کند.
بحران در صنعت شیل آمریکا
در حالی که قیمت نفت خام آمریکا به حدود ۶۱ دلار سقوط کرده، بسیاری از تولیدکنندگان شیل در تگزاس و ایالات همجوار، با بحران مواجه شده‌اند؛ زیرا طبق بررسی بانک فدرال دالاس، قیمت تمام‌شده برای حفر چاه‌های جدید در این مناطق حدود ۶۵ دلار برآورد می‌شود.
علاوه بر کاهش قیمت، افزایش هزینه‌های تجهیزات ناشی از تعرفه‌های ترامپ بر واردات فولاد (۲۵ درصد)، فشار مضاعفی بر شرکت‌های نفتی وارد کرده است. این وضعیت می‌تواند پروژه‌های توسعه‌ای جدید را متوقف کرده و رشد تولید نفت آمریکا را کند سازد.
واکنش شدید بازارهای مالی
بازار سهام نیز به این تحولات واکنش تندی نشان داد. شاخص انرژی S&P 500 طی دو روز ۱۶ درصد سقوط کرد. شرکت‌هایی چون APA، Diamondback Energy و Baker Hughes بیش از ۲۰ درصد از ارزش خود را از دست دادند.
در همین حال، مؤسسات مالی بزرگ نیز پیش‌بینی‌های خود را اصلاح کرده‌اند. گلدمن ساکس قیمت پایانی سال ۲۰۲۵ برای نفت برنت را از ۷۱ دلار به ۶۶ دلار کاهش داده است. UBS نیز پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی را تقریباً نصف کرده است.
تأثیر جهانی؛ از اروپا تا خاورمیانه
افت قیمت نفت، بسته به موقعیت جغرافیایی و اقتصادی، آثار متفاوتی بر کشورهای مختلف دارد. در اروپا، کاهش قیمت انرژی می‌تواند به صنعت و مصرف‌کنندگان فشرده از بحران انرژی کمک کند. کشورهایی مانند آلمان، که نیاز به ذخیره‌سازی گسترده گاز برای زمستان دارند، از این افت قیمت منتفع خواهند شد.
در سوی دیگر، کشورهای صادرکننده نفت در خاورمیانه، آسیب‌پذیری بیشتری دارند. طبق ارزیابی صندوق بین‌المللی پول، عربستان و عراق برای تأمین هزینه‌های جاری خود به نفت بالای ۹۰ دلار نیاز دارند، در حالی که قزاقستان برای تعادل بودجه به نفت بالای ۱۱۵ دلار احتیاج دارد. کاهش درآمد نفتی می‌تواند این کشورها را مجبور به بازنگری در برنامه‌های توسعه‌ای خود کند.
چشم‌انداز آینده؛ بازار در حالت هشدار
در شرایطی که تنش‌های ژئوپلتیک، تغییرات ناگهانی تولید، و تصمیمات اقتصادی دولت‌ها دست به دست هم داده‌اند، بازار نفت وارد مرحله‌ای پرنوسان و نامطمئن شده است. بسیاری از فعالان بازار اکنون خود را برای مواجهه با قیمت‌هایی حتی پایین‌تر از ۶۰ دلار آماده می‌کنند.
همان‌طور که تحلیلگر UBS، جاش سیلوراستین، اشاره کرده: «احساس می‌شود اقدام اوپک مانند ضربه نهایی بود که همه را به فکر قیمت زیر ۶۰ دلار انداخت.»
با این روند، فعالان اقتصادی باید آماده‌ی سناریوهای پیچیده‌تری باشند؛ سناریوهایی که نظم سنتی بازار انرژی را به چالش کشیده و آینده صنعت نفت را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.
