توافق‌نامه مالی اقلیمی به ارزش 9.3 میلیارد دلار که با هدف کمک به آفریقای جنوبی برای انتقال به منابع انرژی پاک‌تر طراحی شده، علیرغم خروج ایالات متحده، طبق اعلام نماینده اقلیمی بریتانیا، ریتشل کیت، به پیش می‌رود. ایالات متحده که پیش از این قرار بود حدود یک میلیارد دلار به صورت وام‌های تجاری به توافق‌نامه مشارکت در انتقال انرژی منصفانه (JETP) اختصاص دهد، از این توافق خارج شده است، اما این خروج نتوانسته سایر شرکای این پروژه از جمله فرانسه، آلمان، اتحادیه اروپا، بریتانیا، هلند و دانمارک را از ادامه تعهدات خود منصرف کند.
خروج ایالات متحده و پیامدهای آن
خروج ایالات متحده از این توافق چندان غیرمنتظره نبود، چرا که سیاست‌های رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، دونالد ترامپ، نسبت به ابتکارات تغییرات اقلیمی اغلب مبتنی بر تردید بود. دولت ترامپ بارها با آفریقای جنوبی بر سر مسائل مختلفی از جمله مصادره زمین و روابط خارجی دچار اختلاف شده بود. اگرچه دلایل خاص خروج ایالات متحده از این توافق اعلام نشده است، دفتر رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، سیریل رامافوسا، تأیید کرده که اطلاع‌رسانی لازم در این زمینه انجام شده است.
هنوز مشخص نیست که آیا ایالات متحده از توافق‌های مشابه JETP با اندونزی و ویتنام نیز خارج شده است یا خیر. این برنامه‌ها که در سال 2021 طراحی شدند، هدفشان جذب منابع مالی عمومی و خصوصی برای کمک به کشورهای در حال توسعه بزرگ در کاهش وابستگی به زغال‌سنگ و انتقال به منابع انرژی تجدیدپذیر بود.
چالش‌های اجرای JETP
آفریقای جنوبی که حدود 80 درصد از برق خود را از زغال‌سنگ تأمین می‌کند، یکی از بالاترین میزان‌های اثرات کربنی را در بین کشورهای گروه 20 دارد. تأمین مالی JETP مشروط به پیشرفت ملموس این کشور در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی بود. فرانسه و آلمان نقش اصلی را در تأمین مالی این پروژه ایفا کرده‌اند و تاکنون 1.5 میلیارد یورو (1.6 میلیارد دلار) وام با شرایط تسهیل‌شده به آن اختصاص داده‌اند.
علیرغم اهداف بلندپروازانه خود، JETP با موانع قابل توجهی روبه‌رو بوده است، از جمله پیشرفت کند در تأمین مالی، تغییرات رهبری سیاسی در اندونزی و ویتنام، و پیچیدگی‌های لجستیکی در تعطیلی نیروگاه‌های زغال‌سنگ. بسیاری از نیروگاه‌های فرسوده آفریقای جنوبی به تاریخ‌های بسته‌شدن اجباری خود نزدیک می‌شوند و برخی از آن‌ها فراتر از عمر مفید خود در حال بهره‌برداری هستند. با این حال، کمبودهای مداوم برق در این کشور باعث مقاومت سیاسی در برابر تعطیلی این نیروگاه‌ها شده است، که این امر تبدیل به یک مسئله بسیار جنجالی شده است.
نگاهی جهانی به انتقال انرژی
در حالی که ابتکار JETP به عنوان یک مدل پیشگام برای تأمین مالی اقلیمی بین‌المللی شناخته می‌شود، تنها بخشی از سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای دستیابی به صفر انتشار جهانی تا سال 2050 را نمایان می‌کند. طبق گزارش اخیر BloombergNEF، سرمایه‌گذاری جهانی سالانه در انتقال انرژی در سال 2023 به دو تریلیون دلار رسید. با این حال، این رقم تنها 37 درصد از مجموع سرمایه‌گذاری تخمینی مورد نیاز برای حفظ مسیر به سوی یک آینده پایدار را پوشش می‌دهد.
با وجود خروج ایالات متحده، مذاکرات میان شرکای بین‌المللی ادامه دارد تا اطمینان حاصل شود که روند اجرای JETP حفظ خواهد شد. تعهد سایر ذینفعان برای تعیین موفقیت بلندمدت این برنامه و توانایی آفریقای جنوبی در دستیابی به اهداف انرژی پاک خود حیاتی خواهد بود.
وضعیت همچنان پویاست و انتظار می‌رود تحولات بیشتری در روند استراتژی‌های تأمین مالی اقلیمی جهانی رخ دهد. سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران به دقت روند اجرای JETP و ابتکارات مشابه در کشورهای در حال توسعه دیگر را زیر نظر خواهند داشت.
